ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ Δ.Ε.Π.Υ (ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΛΛΕΙΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ ΚΑΙ ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ)
Γράφει η Ελένη Προύντζου
Σε μια κοινωνία συνεχής κριτικής και αξιολόγησης, ακόμη και τα παιδιά μικρής ηλικίας κατηγοριοποιούνται με βάση τη σχολική τους επίδοση. Πιο αναλυτικά, τα παιδιά διακρίνονται σε «καλούς» και «κακούς» μαθητές, τόσο από τους εκπαιδευτικούς όσο και από τους γονείς. Οι μαθητές που χαρακτηρίζονται ως «κακοί» θεωρείται συνήθως ότι βαριούνται να διαβάσουν, ότι δεν προσπαθούν αρκετά ή ότι δεν ενδιαφέρονται για την μάθηση. Αυτό, όμως, που δεν λαμβάνεται υπόψη είναι ότι το παιδί μπορεί να έχει κάποια μη διαγνωσμένη ειδική μαθησιακή δυσκολία, όπως τη δυσλεξία, ή κάποια διαταραχή, όπως τη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας.
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (Attention Deficit Hyperactivity Disorder), η οποία είναι γνωστή και ως Δ.Ε.Π.Υ. (A.D.H.D.), εμφανίζεται συχνότερα στα αγόρια, στην ηλικία των τριών μέχρι πέντε ετών. Κύρια χαρακτηριστικά της διαταραχής θεωρούνται η υπερβολική κινητικότητα, η οποία είναι πολλές φορές άσκοπη, η έντονη παρορμητικότητα, η οποία εμπλέκει το παιδί σε επικίνδυνες καταστάσεις, καθώς και η ελλειμματική προσοχή, η οποία οδηγεί σε μαθησιακές δυσκολίες. Παράλληλα, ένα παιδί με τη συγκεκριμένη ψυχική διαταραχή έχει συνήθως χαμηλή αυτοεκτίμηση και δυσκολεύεται στη σύναψη σχέσεων με τα υπόλοιπα παιδιά, αλλά και με τους ενήλικες, λόγω έλλειψης κοινωνικών αναστολών.
Συνεπώς, ένα παιδί με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας προκαλεί και προβλήματα μέσα στη σχολική τάξη, εφόσον δυσκολεύεται να καθίσει ήρεμο στη θέση του, και δεν έχει καλές επιδόσεις στα μαθήματα, λόγω διάσπασης της προσοχής. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι πρέπει να θεωρηθεί «κακός» μαθητής. Γενικά, δεν θα έπρεπε να γίνεται αυτή η άδικη κατηγοριοποίηση των μαθητών σε «καλούς» και «κακούς», αφού ένας «κακός» μαθητής είναι συνήθως ένα παιδί που δεν έχει μάθει να διαβάζει με έναν τρόπο που να ταιριάζει στις δικές του ανάγκες και στη δική του ιδιοσυγκρασία. Άρα αυτό που χρειάζεται ένα παιδί με Δ.Ε.Π.Υ. είναι η κατάλληλη υποστήριξη και καθοδήγηση από τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς του, προκειμένου το παιδί να μπορεί να μαθαίνει, παρά τα όποια συμπτώματά του.
Όσον αφορά τους εκπαιδευτικούς, μπορούν να κάνουν την μάθηση μια πιο ευχάριστη και εύκολη διαδικασία για τα παιδιά με Δ.Ε.Π.Υ. Θα μπορούσαν να μειώνουν την έκταση των εργασιών, χωρίζοντας την κάθε εργασία σε υπο-ενότητες που θα συνοδεύονται από ακριβείς οδηγίες για τη διεξαγωγή τους. Επιπλέον, θα ήταν καλό οι κανόνες της τάξης να είναι λίγοι αριθμητικά, να εκφράζονται με θετικό τρόπο, δίνοντας έμφαση στις επιθυμητές συμπεριφορές, και να τοποθετούνται σε μια αφίσα/κολάζ στον τοίχο της τάξης, κοντά στη θέση του παιδιού με Δ.Ε.Π.Υ., ώστε να μπορεί να τους κοιτάζει συνεχώς. Όταν κάποιο παιδί εκδηλώνει μια επιθυμητή συμπεριφορά, θα πρέπει να επαινείται από τον εκπαιδευτικό.
Επίσης, είναι σημαντικό για τους εκπαιδευτικούς να κεντρίζουν το ενδιαφέρον και την περιέργεια των παιδιών για το μάθημά τους, χρησιμοποιώντας παραστατικότητα και δημιουργικότητα. Όταν φαίνεται να αποσπάται η προσοχή του παιδιού με Δ.Ε.Π.Υ., χρειάζεται να προσπαθούν με διακριτικό τρόπο να επαναφέρουν το παιδί στη ροή του μαθήματος (π.χ. άγγιγμα στον ώμο, οπτική επαφή, ειδικό σήμα που έχουν αποφασίσει από κοινού). Η διακριτικότητα είναι σημαντική, προκειμένου το παιδί να μην νιώσει ότι «μειονεκτεί» σε σύγκριση με τους συμμαθητές του. Ταυτόχρονα, οι εκπαιδευτικοί, καθώς δίνουν προφορικά οδηγίες για μια εργασία ή παραδίδουν μάθημα, θα μπορούσαν να σημειώνουν λέξεις-κλειδιά στον πίνακα, τον οποίο θα μπορούν να συμβουλεύονται τα παιδιά όποτε επιθυμούν. Παράλληλα, η απομνημόνευση νέων πληροφοριών θα μπορούσε να γίνει πιο εύκολη με τη χρήση ακρωνυμίων, μελωδίας και συχνής επανάληψης.
Από την άλλη μεριά, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν με ένα διαφορετικό τρόπο το παιδί τους που έχει διαγνωσθεί με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας. Θα ήταν καλό να διαμορφώσουν μαζί με το παιδί έναν ειδικό χώρο μάθησης στο σπίτι, όπου δεν θα υπάρχουν διάφοροι περισπασμοί, όπως παιχνίδια. Σε αυτό τον χώρο θα ήταν χρήσιμο να υπάρχει πάντα διαθέσιμη γραφική ύλη, καθώς και ένας πίνακας στον οποίο θα καταγράφουν τις καθημερινές υποχρεώσεις του παιδιού. Συγχρόνως, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν φακέλοι διαφορετικών χρωμάτων για την κατηγοριοποίηση των εργασιών/εγγράφων του παιδιού ανάλογα με το μάθημα που αφορούν.
Εκτός των προαναφερθέντων, υπάρχουν πολλές ακόμη μέθοδοι που μπορεί να υιοθετήσει τόσο ένας εκπαιδευτικός όσο και ένας γονέας για να βοηθήσει ένα παιδί με Δ.Ε.Π.Υ. Ωστόσο, το σημαντικότερο είναι να δείχνουν ενσυναίσθηση, να ενθαρρύνουν τα παιδιά και να προσπαθούν να ανταπεξέλθουν στις μαθησιακές ανάγκες τους. Ας μην ξεχνάμε ότι το κάθε παιδί, είτε είναι διαγνωσμένο με κάποια μαθησιακή δυσκολία/ψυχική διαταραχή είτε δεν έχει κάποια διάγνωση, είναι ένα παιδί με όνειρα και φιλοδοξίες, ένα παιδί που ενδιαφέρεται και μπορεί να μάθει καινούργιες πληροφορίες, αρκεί να υπάρχει η κατάλληλη υποστήριξη και καθοδήγηση από τον περίγυρο του!
Βιβλιογραφία:
- Λαζαράτου, Ε. & Αναγνωστόπουλος, Δ. (2001). Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής – Υπερκινητικότητα. Στο Τσιάντης Γ. (Επιμ.), ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ (σ. 135-147). Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη.
- Daley, D., & Birchwood, J. (2010). ADHD and academic performance: why does ADHD impact on academic performance and what can be done to support ADHD children in the classroom?. Child: Care, Health and Development, 36(4), 455-464.
- DuPaul, G. J., Weyandt, L. L., & Janusis, G. M. (2011). ADHD in the classroom: Effective intervention strategies. Theory into Practice, 50(1), 35-42.
- Rief, S. F. (2012). How to reach and teach children with ADD/ADHD: Practical techniques, strategies, and interventions (Vol. 3). John Wiley & Sons.
Ο Αρθρογράφος
