ΖΟΦΕΡΟΙ ΕΡΩΤΕΣ”. ΕΡΩΤΙΚΑ ΤΡΙΓΩΝΑ
Το ακόλουθο άρθρο αποτελεί μέρος της σειράς «Ζοφεροί έρωτες».
Αν και το αίσθημα του έρωτα μεταξύ δύο ανθρώπων στην ελληνική και ρωμαϊκή μυθολογία είναι μια συνήθης περίπτωση, ο έρως χωρίς ανταπόκριση εκτείνεται από μύθο σε μύθο και είναι ένα γεγονός που κανένας επικός, λυρικός και δραματικός ποιητής δεν μπορεί να αγνοήσει. Σε προηγούμενο άρθρο, αναφερθήκαμε στην περίπτωση της Αριάδνης, της Φαίδρας και της Διδούς που ένα κοινό χαρακτηριστικό και των τριών γυναικών είναι πράγματι ο ανεκπλήρωτος έρωτας. Στο συγκεκριμένο άρθρο όμως, θα αναφερθούμε σε περιπτώσεις ανδρών και γυναικών που έρχονται αντιμέτωποι με τα λεγόμενα «Ερωτικά Τρίγωνα».
- Ο ΠΟΛΥΦΗΜΟΣ, Η ΓΑΛΑΤΕΙΑ ΚΑΙ Ο ΑΚΗΣ
Στο πρώτο ερωτικό μας τρίγωνο, πρωταγωνιστεί ο Πολύφημος ο οποίος, ερωτευμένος παράφορα με τη Νηρηίδα Γαλάτεια, της τραγουδά (παίζοντας αυλό/ φλογέρα) όποτε βρίσκεται κοντά στην ακτή του και ελπίζει να την φέρει κάποια στιγμή προς το μέρος του. Ο έρωτας του Κύκλωπα για την Νηρηίδα δε θα μπορούσε να απεικονιστεί καλύτερα παρά μόνο μέσα από την ολοζώντανη ποίηση του Θεοκρίτου (4ος – 3ος αιώνας π.Χ.). Ειδικότερα, στο έργο του ποιητή Ειδύλλια φαίνεται ξεκάθαρα το παράπονο του Πολύφημου, καθώς όταν εκείνος είναι ξύπνιος, η Γαλάτεια τότε χάνεται από το οπτικό του πεδίο και βυθίζεται μέσα στους αφρούς της θάλασσας («οἴχῃ δ᾽ εὐθὺς ἰοῖσ᾽ ὅκκα γλυκὺς ὕπνος ἀνῇ με, φεύγεις δ᾽ ὥσπερ ὄις πολιὸν λύκον ἀθρήσασα;»). Η Γαλάτεια, από την άλλη, φαίνεται να τον αποφεύγει και να μην τον ποθεί εξίσου. Μέχρι στιγμής, θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα είδος ανεκπλήρωτου έρωτα, αλλά ο Οβίδιος, γνωστός Λατίνος ποιητής ( 1ος αιώνας μ.Χ. ) στο επίσης γνωστό του έργο Metamorphoses (13. 750 – 897) μας παρουσιάζει τον εραστή της Γαλάτειας, τον Άκη. Ο απογοητευμένος Κύκλωπας που το αίσθημα του δεν βρήκε ανταπόκριση τρέπει τη λύπη του σε οργή και είναι πρόθυμος να αφανίσει τον εραστή της Γαλάτειας αλλά και την ίδια που τον πλήγωσε (τον Πολύφημο). Και ένα πελώριο κομμάτι βουνού ρίχνεται με ορμή πάνω στον Άκη και του επιφέρει μοιραίο θάνατο («Insequitur Cyclops partemque e monte revulsammittit, et extremus quamvis pervenit ad illum, angulus is molis totum tamen obruit Acin.»).
- Ο ΜΕΝΕΛΑΟΣ, Η ΕΛΕΝΗ ΚΑΙ Ο ΘΕΟΚΛΥΜΕΝΟΣ
Στο δεύτερο ερωτικό μας τρίγωνο, πρωταγωνιστεί ο Μενέλαος, ένα πρόσωπο που μας είναι γνωστό κυρίως για την ενεργή συμμετοχή του στον Τρωικό πόλεμο ως στρατηγός των Αχαιών και αδελφός του Αγαμέμνονα, όπως αναφέρεται στο έργο Ιλιάς. Γνωρίζουμε επίσης ότι ο Πάρης, γιος του Πριάμου και πρίγκιπας της Τροίας είχε απαγάγει τη σύζυγο του Μενελάου, την Ελένη, όταν είχε κινηθεί εκείνος προς την Σπάρτη. Αν και υπάρχει πλήθος εκδοχών για το τι συνέβη στην Ελένη και τον Μενέλαο μετά το πέρας του πολέμου, εμείς σ’ αυτό το άρθρο θα ασχοληθούμε με την εκδοχή που υιοθέτησε ο Ευριπίδης (5ος αιώνας π.Χ.) στην τραγωδία του Ελένη. Το τρίτο πρόσωπο της ιστορίας μας είναι ο Θεοκλύμενος, βασιλιάς της Αιγύπτου που φιλοξενεί την Ελένη της Σπάρτης. Τι γυρεύει όμως η Ελένη στην Αίγυπτο είναι ένα εύλογο ερώτημα. Σύμφωνα με τον Ευριπίδη, η σύζυγος του Μενελάου που απήχθη και αποτέλεσε ως έναν βαθμό την απαρχή του Τρωικού πολέμου ήταν ένα «απείκασμα». Την αληθινή Ελένη συνάντησε ο Μενέλαος μετά από τον Τρωικό πόλεμο στη χώρα του Πρωτέα, («Πρωτεὺς δ᾽ ὅτ᾽ ἔζη τῆσδε γῆς τύραννος ἦν, ») όπου είχε μεταφερθεί, δέσμια του πεπρωμένου που της όρισε η θεά Ήρα. Η Ελένη τόσο καιρό μακριά από τον άνδρα της λυτρώνεται με την εμφάνιση του συζύγου της στην Αίγυπτο. Παρόλο που ο Θεοκλύμενος εκφράζει το ερωτικό του ενδιαφέρον για την κόρη του Τυνδάρεω, η Ελένη αρνείται να γίνει βασίλισσα του. Δεν αργεί η επανένωση των δύο συζύγων και το σχέδιο που καταστρώνουν, για να γυρίσουν στην πατρίδα τους. Η Ελένη ζητά απ’ τον Θεοκλύμενο, καθώς είναι πλέον πεπεισμένη πως ο άνδρας έχει χαθεί, να τον κηδέψει η ίδια όπως οφείλει και να της δώσει στη συνέχεια ένα πλοίο που θα την μετέφερε με ασφάλεια στα ανοιχτά της θάλασσας για να αποδώσει στον Μενέλαο νεκρικές τιμές («ἐν εὐσεβεῖ γοῦν νόμιμα μὴ κλέπτειν νεκρῶν.») όπως ταιριάζουν σε έναν πολεμιστή που καλύφθηκε από τα πελώρια θαλάσσια κύματα. Χωρίς να υποπτευθεί κάτι ο βασιλιάς σέβεται την επιθυμία της λυπημένης γυναίκας και την αφήνει να ανοιχτεί στο πέλαγος. Ο Μενέλαος και η Ελένη αποχωρούν με το πλεούμενο τους και ο Θεοκλύμενος αν και οργισμένος αναγκάζεται να συμβιβαστεί με την εντολή των θεών.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- J. Tarrant. (2004). Ovid Metamorphoses. Oxford: Oxford University Press.
- Μαυρόπουλος Γ. Θεόδωρος. (2008). Ευριπίδης: Ελένη. Θεσσαλονίκη: Ζήτρος.
- Νικολάου Γ. Νικόλαος. (1995). Θεόκριτος: Άπαντα. Αθήνα: Κάκτος.
Ο Αρθρογράφος
