ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΙΡΑΝ ΕΙΝΑΙ ΕΧΘΡΟΣ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ;
Αρχικά, είναι σημαντικό να αντιληφθούμε δύο γεγονότα. Το πρώτο είναι ότι το Ιράν είναι η Περσία, δεν είναι το Ιράκ, όπου έγιναν δύο πόλεμοι με τις ΗΠΑ (και τους συμμάχους των ΗΠΑ που πήραν μέρος). Το δεύτερο είναι ότι το Ιράν είχε και έχει, όπως κάθε μεγάλη ή περιφερειακή δύναμη, διαχρονικούς γεωπολιτικούς στόχους. Λόγο ότι από πριν 2.600 χρόνια η Περσία ξεκίνησε να δημιουργεί αυτοκρατορίες. Πρώτα η Δυναστεία των Αχαιμένιδων (550π.Χ. – 330π.Χ.), όπου έγιναν οι Περσικοί Πόλεμοι και ο Πόλεμος με τον Μέγα Αλέξανδρο. Μετά η Δυναστεία της Πάρθιας (246π.Χ. – 224μ.Χ.), όπου είχε συγκρούσεις με τα Ελληνιστικά Βασίλεια, τους Ρωμαίους και τους Αρμένιους. Μετέπειτα είχαμε την Δυναστεία των Σασσανιδών (224μ.Χ. – 651μ.Χ.), η οποία είχε συγκρούσεις με Ρωμαίους, το Βυζάντιο, τους Ούννους και τους Άραβες. Τότε είχαμε την εμφάνιση και την εξάπλωση των Αράβων και του Ισλάμ και έτσι η Περσία έγινε Μουσουλμανική. Μετά πέρασαν διάφορες Αραβοπερσικές δυναστείες φτάνοντας την Δυναστεία των Σαφαβιδών (1501μ.Χ. – 1735μ.Χ.). Από την Δυναστεία των Σαφαβιδών ξεκίνησε η Περσία να αποκαλείται Ιράν και ένας από τους λόγους ήταν η πλήρης αποδοχή του Σιιτικού Ισλάμ.
Κατά το 1749 το Ιράν είχε την δυναστεία των Αφσαριδών υπό τον μεγάλο βασιλιά και στρατηγό Νάντερ Σαχ. Τότε το Ιράν κέρδισε Ινδούς, Ρώσους και Οθωμανούς, φτάνοντας σχεδόν σε δύναμη τις παλαιές Περσικές αυτοκρατορίες της Αρχαιότητας. Μετέπειτα ακολούθησαν διάφορες δυναστείες και κρίσεις στο Ιράν μέχρι που στην αυγή του 20ου αιώνα κατά το 1925 η ξεκίνησε η τελευταία Περσική αυτοκρατορική δυναστεία, η οποία ήταν η Παχλαβί, όπου έκανε πολλές αλλαγές στην βιομηχανία, την οικονομία, στον στρατό και ήταν ένα κράτος αποδεκτό από την Δύση, παρότι ήταν Απόλυτη Μοναρχία.
Με αυτήν την σύντομη ιστορική αναδρομή για την ιστορία του Ιράν αντιλαμβάνεται κανείς ότι πάνα οι Πέρσες είχαν τον έλεγχο της Δυτικής Ασίας, είτε απόλυτα είτε σε μεγάλο βαθμό, αποτελώντας την γέφυρα μεταξύ της Ανατολικής Μεσογείου και της Κεντρικής Ασίας μέχρι και της Ινδίας. Επιπρόσθετα επιθυμούν να είναι μια υπερδύναμη ή τουλάχιστον ισχυρή περιφερειακή δύναμη. Συνεπώς κάθε άλλη δύναμη που γίνεται αρκετά ανταγωνιστική απέναντι στην Περσία, στην ευρύτερη περιοχή από την Παλαιστίνη μέχρι την Συρία και τον Καύκασο, για αυτό τόσο η Οθωμανική και η Ρωσική αυτοκρατορία μέχρι και οι διάφορες Δυναστείες στην Ινδία είχαν αρκετούς πολέμους.
Κατά το 1953 η Βρετανία και οι ΗΠΑ έκαναν πραξικόπημα για να επαναφέρουν τον τελευταίο Σάχη, που πέτυχε και κατέληξε στην λεγόμενη Λευκή Επανάσταση. Όπου ήταν ένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού, από νέους σιδηρόδρομους μέχρι και την ισότητα των γυναικών και την κατάργηση των Ισλαμικών παραδόσεων στην καθημερινότητα των Ιρανών. Τότε ο Σάχης του Ιράν είχε μέχρι και καλές διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ, παρόλο που ο υπόλοιπος Μουσουλμανικός κόσμος είχε πολύ αρνητικές διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ.
Λόγω και της διαφθοράς αλλά και της ένστασης του Ισλαμικού κλήρου του Ιράν, ξεκίνησαν μεγάλες απεργίες και κοινωνικές ταραχές. Όλες αυτές οι εξελίξεις θα οδηγήσουν στην Ισλαμική Επανάσταση, όπου ανατράπηκε ο τελευταίος Σάχης του Ιράν και η Περσική Αυτοκρατορική Μοναρχία και ξεκίνησε η λεγόμενη Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, που είναι ένας Ισλαμικό Θεοκρατικό καθεστώς που μέχρι και σήμερα είναι. Από την άλλη το Ισραήλ έγινε επίσημο ανεξάρτητο κράτος το 1948 από την Εβραϊκή διασπορά που ήταν το Σιωνιστικό Κίνημα, αλλά και την Βρετανία και τις ΗΠΑ (όπου και οι δύο χώρες έχουν ισχυρούς Εβραίους τραπεζίτες, επιχειρηματίες και πολιτικούς). Οπότε η περιοχή οδηγήθηκε σε διάφορους πολέμους, όπως ο Αραβοϊσραηλινός του 1948, ο πόλεμος των Έξι Ημερών του 1967 και τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ του 1973.
Οπότε η απάντηση στο αρχικό ερώτημα γιατί το Ιράν είναι εχθρός του Ισραήλ έχει να κάνει ότι το Ιράν δεν αναγνωρίζει την ύπαρξη του Ισραήλ και είναι εχθρός των ΗΠΑ και της Βρετανίας ενώ το Ισραήλ δεν θέλει ποτέ το Ιράν να καταφέρει να αναπτύξει και να φτιάξει πυρηνικά όπλα και νιώθει απειλή για την ασφάλεια του, καθώς το Ιράν έχει βάσεις στρατιωτικές και παραστρατιωτικές (από τις τρομοκρατικές οργανώσεις) στην Συρία, στο Λίβανο, στο Ιράκ, στην Υεμένη και αλλού. Ενώ οι ΗΠΑ έκαναν μέσα σε όλα τα χρόνια μέχρι και σήμερα οικονομικές κυρώσεις στο Ιράν, όπου η Κίνα, η Ρωσία και η Βόρεια Κορέα, η Συρία είναι στενοί στρατηγικοί εταίροι μέχρι και σύμμαχοι.
Σήμερα το Ιράν έχει πληθυσμό 87.000.000 κατοίκους, η έκταση του είναι 1.650.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα και έχει 600.000 ετοιμοπόλεμους στρατιώτες και άλλους 400.000 άνδρες χωρίς να μιλάμε για τις τρομοκρατικές οργανώσεις που είναι υπό την επιρροή του και την οικονομική του στήριξη (Χούθι, Χεζμπολάχ και άλλες) και φτάνουν εκατοντάδες χιλιάδες μαχητές αθροιστικά. Άξιο αναφοράς είναι ότι είναι μέσα στους 12 πιο ισχυρούς στρατούς στον κόσμο, ενώ όλες σχεδόν οι βάσεις ακόμα και τα αεροδρόμια είναι υπόγεια από 200 μέχρι 300 μέτρα κάτω από βουνά ή συμπαγείς βράχους, ωστόσο χρειάζονται και άλλοι τεχνολογική βελτίωση. Επιπλέον το Ιράν είναι μια ενεργειακή υπερδύναμη καθώς έχει το 10% του πετρελαίου και το 17% του Φυσικού Αερίου Παγκοσμίως, μάλιστα το Ιράν παράγει 3.500.000 βαρέλια την ημέρα. Αυτό κάνει το Ιράν να είναι 2ο αποθέματα φυσικού αερίου (πίσω από την Ρωσία που είναι πρώτη με 30%) και 4ο σε αποθέματα πετρελαίου. Το ονομαστικό ΑΕΠ του Ιράν είναι 370 δις $ ενώ το ΑΕΠ αγοραστικής δύναμης φτάνει τα 1,7 τρις $, αυτό την κάνει μια αναπτυσσόμενη οικονομία, παρά τις κυρώσεις που δέχεται χρόνια, με χαμηλό βέβαια κατά κεφαλήν εισόδημα και περιορισμένη οικονομική ελευθερία για τους πολίτες του Ιράν.
Τέλος το Ισραήλ έχει 10.000.000 περίπου πολίτες, έκταση 23.000 περίπου τετραγωνικά χιλιόμετρα ενώ το ονομαστικό ΑΕΠ με το ΑΕΠ αγοραστικής δύναμης είναι στα ίδια επίπεδα, δηλαδή 540 δις $ περίπου. Αυτό κάνει το Ισραήλ την χώρα με την καλύτερη οικονομική και βιομηχανική ανάπτυξη προσφέροντας ακριβές και υψηλές υπηρεσίες από οποιαδήποτε άλλη στην Μέση Ανατολή και γενικότερα την Δυτική Ασία. Το Ισραήλ διαθέτει 180.000 επαγγελματίες στρατιώτες και 500.000 περίπου εφεδρείες, ενώ έχει συμμάχους τις ΗΠΑ, την Βρετανία, την Γαλλία, την Ιταλία και άλλες χώρες του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Έχει πολύ εξελιγμένα τεχνολογικά συστήματα όπλων από πυραύλους, σε άρματα μάχης, στο ναυτικό μέχρι και χημικά όπλα έως και πυρηνικές κεφαλές.
Τόσο το Ιράν όσο και το Ισραήλ ανήκουν ή συνεργάζονται με διεθνής οργανισμούς. Από το νέο έτος το Ιράν θα γίνει επίσημο μέλος των BRICS, ενώ έχει στενή συμμαχία με την Ρωσία και είναι μέλος του εμπορικού οργανισμού της Σαγκάης. Το Ισραήλ συνεργάζεται στενά με το ΝΑΤΟ και ο πιο στενός του σύμμαχος είναι οι ΗΠΑ, που έχουν στείλει αεροπλανοφόρα για υποστήριξη, αλλά και προειδοποίηση απέναντι στο Ιράν και άλλες χώρες που σκέφτονται να κηρύξουν επίσημο πόλεμο στο Ισραήλ.
Ας ελπίσουμε τα οικονομικά συμφέροντα πολλών χωρών και οι μεγάλες δυνάμεις που έχουν συμφέροντα στην περιοχή (ΗΠΑ, Κίνα, Ινδία, Ρωσία) να βρουν ένα κάποιο κοινό έδαφος ώστε να μην γίνει ανεξέλικτη η κατάσταση.
Πηγές:
- Βαλλιανάτος., Ι. Σ., Βασιλάκη., Α. (2014). Εκδόσεις Παπαζήση.
- Βραχιώτη., Ι., Λιμπεροπούλου., Π. (2013). Εκδόσεις Σιδέρης.
- Ζιάκα., Α. (2004). Το Σιτικό Ισλάμ Οι κοινωνικές και πολιτικές του προεκτάσεις στην Μέση Ανατολή. Εκδόσεις Σφακιανάκη.
- Sternhell., Z. (2021). Η Καταγωγή του Ισραήλ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
- Herzog., C. (2012). Οι Αραβοϊσραηλινοί πόλεμοι. Εκδόσεις Λιναίος.