«ΒODY SHAMING»

Μας γράφει η Κωσταντίνα Βουδούρη

Η «ΑΠΕΝΕΧΟΠΟΙΗΣΗ» ΤΗΣ ΡΙΓΑΣ

Αφορμή για το συγκεκριμένο άρθρο αποτελεί η δημόσια έκφραση της γνώμης με άκρως προσβλητικό χαρακτήρα του γνωστού χορογράφου και δημοσίου προσώπου Τάσου Ξιάρχου. Μέσω του λογαριασμού του στο instagram σχολίασε αρνητικά κοινώς χλεύασε μία κοπέλα για το γεγονός πως φόρεσε μία μπλούζα με οριζόντιες ρίγες αποδίδοντας αυτή του την αντίδραση στην άτυπη και παραδοσιακά καθιερωμένη αντίληψη ότι γυναίκες-άτομα με πολύ περισσότερα κιλά «απαγορεύεται» να φορούν ενδύματα που να τα τονίζουν ακόμα περισσότερο. Αυτό το άρθρο ωστόσο δε πρόκειται να επιμείνει περισσότερο στα λόγια του συγκεκριμένου ατόμου, τα οποία τις τελευταίες μέρες έχουν πάρει μεγάλες διαστάσεις τόσο σε τηλεοπτικό όσο και σε «ιντερνετικό» επίπεδο προκαλώντας τεράστιο κύμα αντιδράσεων πολλών ατόμων διάσημων και μη. Δεν στοχεύουμε στην στοχοποίηση αυτού του ατόμου μιας και κατά καιρούς δημοσιοποιούνται τέτοιου είδους απόψεις, αλλά στην εμβάθυνση αυτής της γνώμης η οποία σχετίζεται με παγιωμένες ίσως θα λέγαμε πεποιθήσεις γύρω από το θέμα των κιλών και της εμφάνισης. Πεποιθήσεις και στερεότυπα που στη σύγχρονη εποχή απαρτίζουν τον όρο “Body Shaming”.

Αν και αρνητικούς σχολιασμούς και το λεγόμενο “bullying” μπορεί αντίστοιχα να δεχθεί και να βιώσει και ένα άτομο το οποίο από την άλλη είναι αρκετά αδύνατο, στην προκειμένη περίπτωση θα αναφερθούμε στα άτομα που γίνονται θύματα στερεότυπων εξαιτίας των περισσότερων κιλών τους. Ο όρος “Body Shaming”, ένας ιδιαίτερα διαδεδομένος όρος αναφέρεται ουσιαστικά στα αρνητικά σχόλια που μπορεί ένα άτομο να δεχθεί λόγω των χαρακτηριστικών του σώματος του, με τα κιλά να αποτελούν ίσως τον πιο συχνό χαρακτηριστικό, για να δεχθεί ένα άτομο τέτοιου είδους σχόλια (Παπανικολάου, 2021).

Προκαταλήψεις και στερεότυπα υιοθετούνται από το άτομο κυρίως μέσω της κοινωνικοποίησης του με την οικογένεια, τους εκπαιδευτικούς φορείς και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης να κρίνονται ως οι κυριότεροι φορείς αυτής (Πανταζής, 2015). Έτσι δεν κρίνεται παράλογο το γεγονός πως αυτή η έννοια- “Body Shaming”- είναι στενά συνδεδεμένη με το πολιτισμικό υπόβαθρο μίας κοινωνίας, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τις τέχνες, αλλά και με τον ίδιο τον τρόπο ανατροφής που δίνουν οι γονείς στα παιδιά τους (BODY SHAMING: ΤΙ ΣΕ ΚΑΝΕΙ ΝΑ ΝΤΡΕΠΕΣΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΣΩΜΑ ΣΟΥ; n.d.).

Χοντρός/ή, τόφαλος, φάλαινα αλλά και άλλα χαρακτηριστικά, είναι κάποιοι από τους πολυάριθμους και ποικίλους χαρακτηρισμούς που δυστυχώς πολλοί από αυτούς χρησιμοποιούνται έως και σήμερα. Το άτομο/ θύτης που εκφράζεται με αυτό τον αποτρόπαιο τρόπο δεν αντιλαμβάνεται τις ψυχολογικές και συναισθηματικές επιπτώσεις που μπορούν αυτά τα λόγια να επιφέρουν στο άλλο άτομο/θύμα. Έχοντας μεγαλώσει σε μία κοινωνία που το διαφορετικό είναι ξένο, άσχημο, επικίνδυνο ή και κατώτερο και που το ιδανικό σώμα και οι σωστές αναλογίες προωθούνται εδώ και δεκαετίες ως αυτά που αποτελούν προϋπόθεση για να «αρέσει» ένα άτομο είτε άντρας είτε γυναίκα γίνεται κατανοητό πως τέτοιου είδους αντιλήψεις δύσκολα μπορούν να εκθρονιστούν από το υποσυνείδητο ενός ατόμου που έχει μεγαλώσει με συγκεκριμένα πρότυπα, ερεθίσματα και προσλαμβάνουσες.

Παρόλα αυτά, μπορεί να ειπωθεί πως στην ελληνική κοινωνία του 2021 η κατάσταση σχετικά με τα στερεότυπα περί κιλών έχει βελτιωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό με την πλειοψηφία των νέων να έχουν αποδεσμευτεί από αυτά και με τους μεγαλύτερους να προσπαθούν να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα, την εποχή της ορατότητας όπως θα μπορούσε να χαρακτηριστεί. Το τελευταίο διάστημα όσο ποτέ άλλοτε το επικοινωνιακό κομμάτι αναφορικά με το θέμα των κιλών έχει αναπτυχθεί σημαντικά. Ημερίδες, σεμινάρια, διάφορες επικοινωνιακές εκστρατείες και διαφημιστικές καμπάνιες διοργανώνονται από οργανώσεις, ομάδες ή και επιχειρήσεις προκειμένου να ευαισθητοποιήσουν το ευρύ κοινό για τη σημασία που έχει να αγαπάς τον εαυτό σου όπως είναι με ή χωρίς παραπάνω κιλά. Να είσαι δηλαδή ελεύθερος/η χωρίς να πρέπει να «χωρέσεις» σε καλοσχηματισμένα καλούπια.

Κλείνοντας, δε γνωρίζω κατά πόσο επωφελές είναι να δίνεται τόσο μεγάλη διάσταση σε ένα τόσο μεμονωμένο περιστατικό και να δημιουργείται κυρίως σε διαδικτυακές πλατφόρμες ένας «πόλεμος» μεταξύ του ατόμου που έφερε αυτή τη γνώμη και όλων των υπολοίπων που «τρέχουν» να κατηγορήσουν, που τρέχουν να παριστάνουν τους υποστηρικτές αυτών των ατόμων που έθιξε. Ούτε γνωρίζω αν η ανθρωποφαγία που δημιουργείται μπορεί να επιφέρει και θετικά αποτελέσματα εκτός από τα χιλιάδες αρνητικά. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι παρά την όποια εξέλιξη περί εξάλειψης τέτοιων προκαταλήψεων και στερεοτύπων, αυτά συνεχίζουν να υπάρχουν, ακόμα και αν εκδηλώνονται «ασυναίσθητα» ή «για πλάκα» όπως πολλοί θα σπεύσουν να δικαιολογήσουν. Τότε είναι που θα πρέπει αυτά τα θέματα τόσο να γνωστοποιούνται όσο και να μελετώνται σε βάθος με σκοπό να αλλάξει η νοοτροπία και ο τρόπος σκέψης του κοινωνικού συνόλου. Δεν θα πρέπει να αναφερόμαστε σε αυτά με επιφανειακό τρόπο με τη δικαιολογία ότι αποτελούν αυτονόητα πράγματα. Ναι χρειάζεται να μιλάμε και για τα αυτονόητα κάποιες φορές.

Πηγές: