ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ Κ. ΓΑΤΟΥ ΑΣΗΜΙΝΑ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΑΙΑΣ
Της Βιολέτα Καραμπίνης Οικονομολόγος – Αναλυτής Δεδομένων
Δεν είναι λίγες οι φορές που νέες ή και έμπειρες μητέρες αγωνιούν για το θέμα της εγκυμοσύνης και του τοκετού. Πολλές είναι οι μέλλουσες μαμάδες που σε λίγους μήνες θα είναι αντιμέτωπες με ένα καινούργιο κόσμο και πρέπει να είναι προετοιμασμένες και ενημερωμένες τόσο για τη γέννα όσο και για το διάστημα πριν από αυτήν. Στην παρούσα συνέντευξη, η χαρά είναι ιδιαίτερα μεγάλη καθώς στις απορίες θα μας απαντήσει η κ. Γάτου Ασημίνα, μαία με πάθος για το λειτούργημα της και με την ταυτότητα τόσο του ανθρώπου όσο και του επαγγελματία. Οφείλω να την ευχαριστήσω για την προθυμία της να συναντηθούμε στη συγκεκριμένη συνέντευξη και για το χρόνο της να απαντήσει στις ερωτήσεις μου προς ενημέρωση όλων των υποψηφίων μητέρων.
– Ασημίνα σε καλωσορίζω στη συγκεκριμένη συνέντευξη και θα ήθελα να ξεκινήσουμε από μία πιο κοινωνικό-προσδιοριστική ερώτηση. Από την εμπειρία σου στην μέχρι πρότινος καριέρα σου έχεις δει αρκετούς τοκετούς και μητέρες να αγκαλιάζουν το νεογέννητο μωρό τους. Πως θα περιέγραφες λοιπόν την έννοια της μητέρας;
Σε καλωσορίζω κι εγώ με τη σειρά μου και ευχαριστώ για τη φιλοξενία. Η αλήθεια είναι πως η στιγμή της μητρότητας είναι κάτι πρωτόγνωρο και ίσως προκαλεί τρόμο σε πολλές γυναίκες. Έχω δει μητέρες να είναι χαρούμενες, άλλες αδιάφορες και ακόμα μερικές που δεν ήθελαν καν να αντικρίσουν το παιδί τους. Κατά τη γνώμη μου αυτό που πρέπει να μείνει είναι πως μητέρα δε γεννιέσαι αλλά γίνεσαι. Μητέρα είναι αυτή που θα μεγαλώσει ένα παιδί με στοργή και αγάπη και όχι αυτή που απλά θα το γεννήσει. Μην συγχέουμε τον όρο αυτό αποκλειστικά με την ύπαρξη βιολογικού δεσμού. Άλλωστε κάτι τέτοιο έχει αποδειχτεί ουκ ολίγες φορές.
– Σε ευχαριστώ για την απάντηση σου. Θα περάσουμε τώρα στο επιστημονικό πεδίο όπου θα μας εξηγήσεις μερικές βασικές έννοιες. Τι είναι ο φυσιολογικός τοκετός; Τι είναι η καισαρική τομή; και σε ποιες περιπτώσεις ενδείκνυται η κάθε διαδικασία;
Όταν λέμε φυσιολογικό τοκετό εννοούμε την έξοδο του εμβρύου μαζί με τον πλακούντα από τον πυελογεννητικό σωλήνα, δηλαδή μέσω του κόλπου. Η καισαρική τομή οδηγεί στην έξοδό τους μέσω κοιλιακής τομής στο κατώτερο σημείο της μήτρας. Υπό κανονικές συνθήκες πραγματοποιείται φυσιολογικός τοκετός. Ωστόσο σε περίπτωση κάποιας παθολογίας, όπως ισχιακή προβολή, μεγάλο μέγεθος εμβρύου, προδρομικός πλακούντας επιλέγεται η καισαρική τομή. Να πω ότι σε περίπτωση κάποιου επείγοντος κατά τη διάρκεια του φυσιολογικού τοκετού πάλι θα προτιμηθεί η καισαρική τομή για να διασφαλίσουμε την καλή υγεία της μητέρας και του εμβρύου. Μην κοιτάμε τώρα που την έχουμε επιλέξει σαν την εύκολη λύση για διάφορους λόγους. Μην ξεχνάμε ότι αποτελεί ένα κανονικό χειρουργείο, επομένως πρέπει να περιοριστεί μόνο για τις απαραίτητες ενδείξεις.
– Ποια είναι τα στάδια του τοκετού και ποιες πρακτικές ακολουθεί η μαία δίπλα στην λεχώνα;
Έχουμε 3 στάδια, με ένα δυνητικό 4ο στάδιο που πολλές φορές δεν αναφέρεται. Επιγραμματικά να πω ότι στο 1ο στάδιο ( που διαιρείται σε 2 υποστάδια) έχουμε την αρχή της διαστολής του τραχήλου της μήτρας μέχρι και την τελεία, τα 10 εκατοστά όπου θα ξεκινήσει η εξώθηση. Σε τοκετό μπαίνουμε όταν φτάσουμε τα 5. Πιο πριν απλά περιμένουμε την εξέλιξη. Να φανταστείς από τη στιγμή των 5 εκατοστών μπορούμε να περιμένουμε μέχρι και 12 ώρες για τα 10. Αυτό βέβαια αλλάζει από γυναίκα σε γυναίκα. Το 2ο στάδιο διαρκεί από τη στιγμή της τελείας διαστολής μέχρι την έξοδο του εμβρύου και μπορεί να έχει διάρκεια 1-2 ώρες. Το 3ο περιλαμβάνει την έξοδο του πλακούντα και έχουμε αναμονή μέχρι και 45 λεπτά. Τέλος σα 4ο στάδιο θεωρούμε το διάστημα έως και 2 ωρών μετά το τοκετό όπου έχουμε τη προσαρμογή της μητέρας και του νεογνού στη νέα ζωή. Η μαία λοιπόν παίζει καίριο ρόλο σε όλο αυτό το διάστημα αλλά και στη λοχεία. Καταρχάς είναι υπεύθυνη για την ανίχνευση κάποιας παρέκκλισης από το φυσιολογικό, να εμψυχώσει τη γυναίκα στο νέο ρόλο, να της μιλήσει για το τι να περιμένει, να την εξετάζει. Επίσης να λύνει θέματα με το θηλασμό, να παρέχει συμβουλές για όλο αυτό το διάστημα, να προτείνει αντισύλληψη για το διάστημα της λοχείας. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι είναι κάτι σαν φύλακας άγγελος. Είναι μια ξεχωριστή σχέση που δε συγκρίνεται με καμία άλλη στη ζωή της γυναίκας.
– Υπάρχει η δυνατότητα πρόκλησης του τοκετού και σε ποιες περιπτώσεις; Υπάρχουν επιπτώσεις στο μέλλον;
Εννοείται ότι κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει υπό προϋποθέσεις. Συνήθως προτιμάται όταν έχουμε παράταση κύησης, δηλαδή να έχει ξεπεράσει τις 42 εβδομάδες ή ακόμα και στις 38 εβδομάδες όταν υπάρχει κάποια παθολογία και θέλουμε επίσπευση. Να πω εδώ ότι φυσιολογικά η κύηση διαρκεί 40 εβδομάδες. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με ειδικά φαρμακευτικά υπόθετα, με ενδοφλέβια ορμόνη ( ωκυτοκίνη) ή και με ρήξη των υμένων, να σπάσουμε δηλαδή τα νερά. Επιπτώσεις στο μέλλον δεν υπάρχουν αλλά θέλει αρκετή προσοχή για να μην έχουμε άμεσες επιπτώσεις κατά τη διάρκεια του τοκετού, πχ. αιμορραγία, ρήξη μήτρας, αιμορραγία μετά το τοκετό, υπερτονία της μήτρας κα.
– Περιέγραψε μας τα καθήκοντα της μαίας και ποια η συμβολή της την ώρα του τοκετού;
Σαν μαίες δεν περιοριζόμαστε μόνο στον τοκετό. Αυτό είναι μόνο ένα κομμάτι. Θα ασχοληθούμε με την έφηβη γυναίκα, με την αντισύλληψη, τον προγραμματισμό και τη παρακολούθηση της κύησης, την εκτέλεση του τοκετού, την παρακολούθηση της λεχώνας και του νεογνού, την εκτέλεση τεστ πάπ και έλεγχο μαστών ακόμα και την παροχή συμβουλευτικής στην εμμηνόπαυση. Στο κομμάτι του τοκετού έχουμε καίριο ρόλο. Θα εμψυχώσουμε τη γυναίκα, θα ελέγξουμε τη πρόοδο του τοκετού, θα της προτείνουμε τρόπους χαλάρωσης ή επίσπευσης του τοκετού. Επίσης θα εκτελέσουμε το τοκετό εάν φυσικά δεν υπάρξει παθολογία, θα ελέγξουμε το πλακούντα, θα βοηθήσουμε το νεογνό να ανασάνει. Τέλος θα βοηθήσουμε στο θηλασμό και στην παρακολούθηση της λεχώνας μέχρι τις 40 ημέρες και του νεογνού μέχρι τις 28 ημέρες.
– Πότε είναι η σωστή στιγμή άφιξης στο μαιευτήριο;
Αυτή είναι μια πολύ καλή ερώτηση γιατί υπάρχει μια αναστάτωση σχετικά με τη σωστή στιγμή. Η σωστή στιγμή άφιξης είναι όταν δούμε κάτι από τα 3 παρακάτω: αν έχουμε τακτικούς πόνους για τουλάχιστον 1 ώρα που έρχονται κάθε 5 λεπτά και δυναμώνουν, αν σπάσουν τα νερά και αν δούμε βλέννα με αίμα. Αυτό σημαίνει ότι έχει αρχίσει και εξαλείφεται ο τράχηλος δηλαδή αρχίζει να χάνει μήκος. Η εξάλειψη προηγείται της διαστολής. Πρώτα κονταίνει ο τράχηλος και μετά ανοίγει. Επομένως αν υπάρξει κάποιο από αυτά τα 3 σημαίνει ότι έρχεται σιγά σιγά η ώρα.
– Τι πρέπει να κάνει μία έγκυος πριν ξεκινήσει η διαδικασία του τοκετού;
Όταν έρχεται στο μαιευτήριο υπάρχει μια σειρά βημάτων πριν την πάμε στην αίθουσα τοκετών. Καταρχάς θα κάνουμε τις απαραίτητες αιματολογικές εξετάσεις, θα κάνουμε εκκένωση του εντέρου, θα ακροαστούμε την καρδιά του μωρού, θα ελέγξουμε για τυχόν διαστολή και θα της εξηγήσουμε την όλη διαδικασία αν δεν είχε κάποια προγεννητική ενημέρωση.
– Μόλις γεννηθεί το βρέφος, ποια η διαδικασία που ακολουθεί η μαία;
Μετά την έξοδό του από τη μήτρα, θα το κρατήσουμε ζεστό, θα απολινώσουμε τον ομφάλιο λώρο και θα το βοηθήσουμε να πάρει την πρώτη του ανάσα. Ύστερα θα το ζυγίζουμε, θα το ντύσουμε, θα του χορηγήσουμε βιταμίνη Κ για πρόληψη αιμορραγίας και θα το πάμε στη μαμά να το δει και να κάνει το πρώτο του θηλασμό.
– Υπάρχει καθαρή σύνδεση σωματικής και ψυχικής ετοιμότητας την ώρα του τοκετού;
Η ώρα του τοκετού είναι απλά η έξοδος του εμβρύου. Ειδικότερα από πριν έχει δημιουργηθεί μια σχέση μεταξύ μητέρας και εμβρύου. Το έμβρυο βιώνει την ψυχολογία της μητέρας, επικοινωνεί μαζί της και καταλαβαίνει σχεδόν τα πάντα. Γυναίκες που έχουν παρακολουθήσει προγεννητικά μαθήματα θα γεννήσουν πιο εύκολα εφόσον θα είναι και σωματικά και ψυχικά προετοιμασμένες γι΄αυτό.
– Τι θα έλεγες σε μία μέλλουσα μητέρα ως συμβουλή πριν μπει στο μαιευτήριο;
Καταρχάς ότι δεν πρόκειται να ξαναχαλαρώσει ποτέ πια. Πέρα απ’την πλάκα τώρα , να απολαύσει όλο αυτό το ταξίδι, γιατί όμοιό του δεν υπάρχει.
– Είναι ασφαλής η σωματική άσκηση στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και ποιο άθλημα θα βοηθούσε στους ανώδυνους τοκετούς; Υπάρχει όντως «ανώδυνος» τοκετός;
Αν δεν υπάρχει κάποια ιατρική αντένδειξη ασφαλώς και είναι βοηθητική. Η σωματική άσκηση στην κύηση βοηθά στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας, στην μικρότερη λήψη βάρους, στη πρόληψη εμφάνισης οιδημάτων, στην καλύτερη κυκλοφορία του αίματος, στη μείωση της διάρκειας του τοκετού και γενικότερα στην καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία. Από τα πιο ασφαλή είναι το περπάτημα, κολύμπι, στατικό ποδήλατο, pilates, yoga. Δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο άθλημα που βοηθά στο τοκετό, αυτό που βοηθά όπως είπα είναι το πριν τον τοκετό. Στο κομμάτι του ανώδυνου τοκετού, όχι δεν υπάρχει ανώδυνος τοκετός αλλά σαν μαίες με την προετοιμασία πριν τον τοκετό βοηθάμε την έγκυο να βρει τρόπους για λιγότερο επώδυνο τοκετό.
Υπάρχει κάποια αξιοσημείωτη εμπειρία στο μαιευτήριο που θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας;
Δεν θυμάμαι να έχω ξεχωρίσει κάποια. Κάθε τοκετός είναι διαφορετικός, οπότε κάθε φορά είναι αξιοσημείωτη.
– Τι σε συναρπάζει στο λειτούργημα της μαίας;
Το γεγονός ότι φέρνεις στη ζωή μια καινούργια ζωή.
– Δυστυχώς μερικές φορές υπάρχουν και θλιβερές στιγμές μέσα στον τοκετό. Έχεις αντιμετωπίσει ως μαία κάποια και σε τι βαθμό ψυχραιμίας;
Υπήρξαν αρκετές φορές που ήρθα αντιμέτωπη με τέτοια περιστατικά. Το βασικό που πρέπει να μάθεις είναι η ενσυναίσθηση. Να μπαίνεις στη θέση του άλλου χωρίς όμως να γίνεσαι ο άλλος. Χρειάζεται τεράστια δύναμη εκείνη τη στιγμή.
– Στο τέλος της γέννας και στην παράδοση του νεογέννητου στη μητέρα αφού το περιποιηθείτε, ποιο συναίσθημα κυριαρχεί;
Περιττό να πω ότι κυριαρχεί η χαρά και ίσως κάποια ανησυχία για το τι περιμένει τη νέα μητέρα, ιδιαίτερα αν πρόκειται για πρωτότοκη. Όχι τόσο χαρά αλλά ευτυχία καλύτερα γιατί όλο αυτό το διάστημα της προσμονής ολοκληρώνεται με την εικόνα του παιδιού τους, αυτό που με τόσο κόπο κατάφεραν να δημιουργήσουν.
– Θα ήθελα τώρα να μας πεις και λίγα πράγματα σχετικά με ένα φλέγον ζήτημα που γνωρίζω ότι ήταν και το θέμα που είχες αναλύσει στην πτυχιακή σου εργασία για τη σχέση του καρκίνου του μαστού κατά την κύηση. Θα ήθελα λοιπόν να μας περιγράψεις λίγο τα συμπεράσματά σου σε αυτό το θέμα και κατά πόσο η επιστημονική-ιατρική κοινότητα έχει προβεί σε κάποια πρόληψη και αντιμετώπιση;
Θεωρείται εξαιρετικά επίκαιρο θέμα γιατί αυτός ο καρκίνος σχετίζεται με το γεγονός της αυξημένης ηλικίας τεκνοποίησης. Γενικά δεν είναι συχνός αλλά υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης. Σα πρόληψη δεν αλλάζει κάτι πέρα από την εξέταση των μαστών αλλά στη κύηση διαγιγνώσκεται δύσκολά λόγω των μεταβολών που υφίσταται. Η διάγνωσή του γίνεται με μαστογραφία και υπέρηχο όπως και στο γενικό πληθυσμό με απόλυτη ασφάλεια για το έμβρυο. Η επιστήμη πλέον έχει προχωρήσει και δεν πρέπει να τρομάζει τις γυναίκες.
– Σε ποιες ηλικίες παρατηρείται πιο συχνά; Γιατί συμβαίνει; Πώς αντιμετωπίζεται; Τι επιπτώσεις έχει στη μητέρα και στο μωρό;
Συνήθως εμφανίζεται νωρίς περίπου στα 33 έτη. Όπως είπα οφείλεται κυρίως στο γεγονός της αυξημένης ηλικίας πρώτης απόκτησης παιδιού. Η θεραπεία εστιάζεται στη χημειοθεραπεία στο 2ο τρίμηνο με ασφαλή φάρμακα. Επιπλέον αυτό που πρέπει να γνωρίζουν οι γυναίκες με τέτοιο καρκίνο ανεξαρτήτου κύησης, ότι υπάρχουν πλέον τρόποι να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους για μελλοντική εγκυμοσύνη και πως μπορούν να μείνουν έγκυες μετά την ίασή του. Συνέπειες δε θα έλεγα ότι υπάρχουν εφόσον τηρηθούν τα πρωτόκολλά ασφαλείας και υπάρχει συνεχής παρακολούθηση από γυναικολόγο, εμβρυολόγο και ογκολόγο.
– Μία φράση που θα χαρακτήριζε το ρόλο της μαίας;
Είμαστε χρήσιμες από την αρχή έως το τέλος της ζωής.
– Μία τελευταία ερώτηση και κλείσαμε ποια είναι η συμβουλή σου προς τα άτομα που θέλουν να ασκήσουν το επάγγελμα;
Θα πρέπει να γνωρίζουν ότι είναι το ωραιότερο επάγγελμα. Ωστόσο χρειάζεται αφοσίωση και αρκετό διάβασμα.
-Σε ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σου και για τις πολύτιμες πληροφορίες που μας παρείχες. Εύχομαι να συνεχίσεις να ασκείς το λειτούργημά σου με ζήλο και να προσφέρεις τις υπηρεσίες με επιμονή και υπομονή προς το κοινό καλό.
Ο Αρθρογράφος
